بحران آب نیازمند نگاه چندوجهی و مدیریت مصرف جدی است؛ سرانه مصرف آب یزد ۲ برابر هلندی‌ها است!

به گزارش خبرنگار زاینده رود پایدار، علی طالبی، استاد دانشکده منابع طبیعی و کویرشناسی دانشگاه یزد، در سلسله نشست‌های بررسی مسئله آب که به همت انجمن علمی حقوق دانشگاه یزد برگزار شد، با انتقاد از نگاه تک‌بعدی به مسئله آب، اظهار کرد: حل بحران آب نیازمند نگاه چندوجهی، توجه به حقوق آب و مدیریت مصرف جدی است. وی با اشاره به مصرف بالای آب در یزد، هشدار داد که یزدی‌ها دو برابر یک هلندی آب مصرف می‌کنند و این وضعیت نیازمند اصلاح فوری است.

وی با اشاره به سابقه ۷۵ ساله انتقال آب به یزد از دهه ۱۳۳۰ شمسی، گفت: اولین تونل انتقال آب (کوهرنگ ۱) با طول تقریبی ۱.۵ تا ۱.۸ کیلومتر، با مشارکت کشاورزان غرب و شرق اصفهان و با هدف تامین حقابه آن‌ها احداث شد. این کشاورزان با پرداخت پول به دولت پهلوی در ازای سند آب، بخشی از هزینه تونل را تامین کردند. پس از آن، تونل دوم در سال ۶۳-۶۴ با هدف انتقال آب از حوضه کارون به پشت سد زاینده‌رود احداث شد. سد زاینده‌رود در ۱۰۰ کیلومتری بالای اصفهان قرار دارد و آب رها شده از آن برای کشاورزی، ذوب آهن، فولاد مبارکه، پالایشگاه اصفهان و انرژی اتمی استفاده می‌شود. همچنین، بخشی از این آب در ایستگاه بابا شیخ علی برای مصرف یزد برداشت می‌شود.

استاد دانشکده منابع طبیعی و کویرشناسی دانشگاه یزد با انتقاد از کارشکنی‌ها در مسیر تکمیل تونل سوم، گفت: تونل سوم با مصوبه دولت مرحوم هاشمی رفسنجانی برای انتقال آب به یزد احداث شد، اما با مشکلات متعددی از جمله ریزش و تلفات انسانی مواجه شد. این تونل که حدود ۵۰ کیلومتر طول دارد و از ابر گسل زاگرس عبور می‌کند، در دولت‌های مختلف با کمبود اعتبار روبرو بود. در دولت روحانی تونل سوم تکمیل شد، اما همچنان با پمپاژ آب کار می‌کند و نیازمند احداث بند با ارتفاع ۸۰ متر برای انتقال ثقلی آب است.

طالبی با تاکید بر اهمیت اولویت‌بندی مصارف آب، گفت: قانون، اولویت را به آب شرب و سپس محیط زیست می‌دهد، اما در طول سال‌ها، حق محیط زیست نادیده گرفته شده است. این امر منجر به بروز مشکلاتی مانند فرونشست زمین و طوفان‌های گرد و غبار شده است. به گفته وی، میدان امام اصفهان سالانه ۱۸ سانتی‌متر فرونشست می‌کند، زیرا آب زیادی برداشت می‌شود.

این استاد دانشگاه با اشاره به اتفاقات اخیر در یزد و تخریب ایستگاه پمپاژ آب، این اقدام را محکوم کرد و گفت: معتقد نیستم که این کار توسط کشاورزان انجام شده باشد، زیرا کشاورزان دست پینه بسته‌ای هستند که حقابه دارند.

طالبی با اشاره به انتقادات مطرح شده درباره انتقال آب به یزد، تصریح کرد: انتقال آب فقط به یزد (با ۶۰ میلیون متر مکعب) نبوده و به کاشان، اردستان، نطنز، نایین و بروجن نیز انجام شده است. وی با استناد به آمار سازمان آب، سرانه مصرف آب در یزد را حدود ۳۵۰ لیتر در روز برای هر نفر اعلام کرد که این میزان دو برابر مصرف یک هلندی (۱۷۰ لیتر در روز) است.

وی با بیان اینکه آب شرب استان یزد ۱۴۵ میلیون متر مکعب در سال است، بر ضرورت مدیریت مصرف آب تاکید کرد و گفت: دولت باید آب شور را تامین کند. وی با انتقاد از رقابت گلخانه‌ها با آب شرب، گفت: نباید مقام اول تولید خیار درختی باشیم و ۹۷ درصد آن صادر شود. به گفته وی، سازمان آب باید گلخانه‌ها را بخرد یا ببندد، نه اینکه اجازه دهد رقیب آب شرب باشند.

استاد دانشکده منابع طبیعی و کویرشناسی دانشگاه یزد با اشاره به افت ۷۰ سانتی‌متری سفره‌های آب زیرزمینی در دشت اردکان، این وضعیت را فاجعه‌بار توصیف کرد و افزود: دشت اردکان در حال تبدیل شدن به منطقه بحرانی است و آبخوان‌ها در حال نابودی هستند.

وی با استناد به آمار اداره بیمه تامین اجتماعی یزد، گفت: ۴۵ درصد بیمه‌شدگان در یزد مهاجر هستند که این امر نشان‌دهنده تاثیر توسعه صنعت بر افزایش جمعیت و مصرف آب است. وی با طرح این سوال که توان اکولوژیک دشت اردکان چقدر است، خواستار توقف توسعه جمعیت یک میلیون نفری قبل از رسیدن آب دریا شد. وی همچنین به نصب ۳۲ دوربین در عقدا به دلیل مشکلات اجتماعی ناشی از مهاجرت اشاره کرد.

طالبی با اشاره به آمار ۸۰ میلیون متر مکعبی برداشت آب از چاه‌ها و ۶۰ میلیون متر مکعبی ورودی آب از اصفهان به شبکه توزیع یزد، بر ضرورت کاهش هدر رفت آب در شبکه‌های فرسوده (با درصد بالای ۳۰) تاکید کرد.

وی در پایان سخنان خود، با اشاره به پروژه مدیریت سیلاب کلانشهر اصفهان که در زمان شهرداری دکتر نوروزی انجام شد، از زحمات وی و سایر دست‌اندرکاران این پروژه قدردانی کرد.

شایان ذکر است، در این نشست، آماری مبنی بر حضور ۱۷ میلیون افغانستانی در ایران مطرح شد که دکتر طالبی اظهار داشت این آمار نیازمند بررسی است و به آمار ۴۵ درصدی بیمه‌شدگان مهاجر در یزد اشاره کرد.