غبار ره بنشان تا نظر توانی کرد (حافظ)

پایگاه خبری تحلیلی روزنو در ۱۷ آبان ۱۳۹۴ در توضیح دلیل خشکی زاینده رود در سال های اخیر آورده است:

«گرچه مردم این شهر(اصفهان) مدیریت ضعیف در سال های اخیر را یکی از عوامل خشکی زاینده رود می دانند اما منابع تاریخی از خشکسالی های مداوم این رود در ادوار مختلف حکایت دارد.»

به دلایل زیر این نگرش که خشکی زاینده رود در سال های اخیر را مشابه خشکی های تاریخی و پدیده ای ذاتی رودخانه زاینده رود می داند مغایر با واقعیت های حوضه زاینده رود است:

۱- خشکسالی های تاریخی مربوط به دوران هایی است که سد مخزنی روی زاینده رود وجود نداشت و امکان ذخیره سازی هرزاب ها و سیلاب هایی که بیش از ۷۰ درصد آبدهی سالانه زاینده رود طبیعی را تشکیل می دهند فراهم نبود.

۲- طرح های انتقال بین حوضه ای وجود نداشت و در پی کاهش آبدهی زاینده رود طبیعی منبع کمکی دیگری نبود.

۳- در خشکسالی های تاریخی تمامی بخش های رودخانه و حوضه در اثر خشکسالی دچار بلا و مصیبت می شدند و خشکی زاینده رود فقط گریبانگیر قسمتی از رودخانه نبود.

۴- پس از سپری شدن خشکسالی ها، در سال های با بارش نرمال و حتی کمتر از نرمال، روال زندگی و بهره برداری از رودخانه در اراضی آبخور زاینده رود به وضعیت عادی بر می گشت.

با رویداشت به ویژگی های ذکر شده زاینده رود در زمان وقوع خشکسالی های تاریخی، به دلایل زیر ضعف مدیریت به هم پیوسته در حوضه زاینده رود یکی از عوامل مهم خشکی زاینده رود در سال های اخیر است:

الف – خشکی زاینده رود ریشه در مدیریت حوضه دارد. حتی در سال های با بارش نرمال و بیش از نرمال هم با مدیریت به روش جاری، بحران آب و خشکی زاینده رود تداوم دارد. برای نمونه در سال آبی ۹۴-۹۳ با ۱۵۰۰ میلیمتر بارش در ایستگاه چلگرد ( بارش بیش از سال نرمال) زاینده رود در بخش های میانی و پایاب همچنان خشک و تالاب و حقابه داران از حقابه قانونی محروم ماندند.

ب – بحران و خشکی زاینده رود سراسری نیست. در شرایطی که حقابه داران قانونی زاینده رود و تالاب از حقابه قانونی خود محروم مانده اند بیشترین توسعه کشت در بالادست رخ داده است و روند توسعه برداشت ها بی وقفه ادامه دارد.

ج – با وجود سد مخزنی زاینده رود و مهار سیلاب ها و رواناب های بهاره و زمستانه، امکان توزیع مدیریت شده آب وجود دارد. خشکی و بحران در قسمت هایی از زاینده رود و توسعه کشاورزی و افزایش برداشت ها در قسمتی دیگر علیرغم وجود تأسیسات برای مدیریت برنامه ریزی شده توزیع آب، نشانه ضعف در مدیریت به هم پیوسته حوضه است.